Wat is De WAR?
De WAR is een broedplaats, gevestigd in de oudste fabriek van Amersfoort. Een vrijruimte voor onderzoek, met open werkplaatsen die door iedereen gebruikt kunnen worden. Een kiemplek waar een nieuwe ideeën kunnen groeien in een veilige omgeving, temidden van geestverwanten die graag een handje toesteken. Een toonkamer voor de inwoners van Amersfoort, met de laatste ontwikkelingen op het gebied van wetenschap, kunst, techniek, duurzaamheid, maatschappij en erfgoed. De naam van De WAR is afgeleid van die van de laatste eigenaar, Warner Jenkinson.
Wat maakt De WAR zo uniek?
Al ruim 10 jaar wordt er bezuinigd op onderzoek, op cultuur, zorg en innovatie. In De WAR werken mensen aan een levensvatbaar alternatief, dat niet afhankelijk is van de politiek of de economie. De WAR is nu al onafhankelijk van subsidies en wil straks ook onafhankelijk worden van een verhuurder met andere belangen. De WAR wil kunnen investeren in de toekomst van een plek waar geld niet het doel is, maar een middel om waarde te creëren. Een plek, waar burgers samen alternatieven bouwen voor waardevolle zaken die overheden en bedrijfleven niet meer kunnen ondersteunen.
Krijgt De WAR subsidie?
De WAR krijgt geen structurele subsidie en streeft er naar om ook niet afhankelijk te worden van sponsoren of subsidies.
Waar haalt De WAR dan haar inkomsten vandaan?
Zo'n 20 initiatieven huren een plekje in De WAR en betalen daar huur voor tegen marktconforme tarieven voor maatschappelijk vastgoed. Bij elkaar zo'n €50.000 per jaar. Daarnaast heeft een aantal intiatieven onderling afgesproken om een deel van de inkomsten uit projecten af te romen om daar samen minder renderende projecten uit de kunnen financieren. Dat is de gedachte achter de coöp.
Wanneer De WAR het hele terrein kan gaan gebruiken wordt er meer verdiend aan verhuur van ruimte, maar is er ook meer ruimte voor projecten die vanuit de coöp een bijdrage willen leveren. Bij elkaar ontstaat zo een voldoende grote kasstroom om de gebouwen te kunnen renoveren.
Wat is het verschil tussen SAN, PlanB, De Spullenmannen en De WAR?
De WAR is de naam voor een verzameling initiatieven. Een deel daarvan (waaronder de Spullenmannen) huurt onder de vlag van stichting Absurd Nederland (SAN) ruimte bij de gemeente. Met de groei van De WAR groeide in de loop der jaren ook de behoefte om als ondernemende maatschappelijke initiatieven intensiever samen te werken. Daarvoor werd de coöp Plan B opgericht. Een coöp heeft namelijk leden die zeggenschap hebben, in tegenstelling tot een stichting. Het is deze coöp die een bieding heeft gedaan op het complex. Maar omdat de gemeente wel gesprekken tussen De WAR en Rovase wilde, maar niet tussen twee bieders, is SAN als formele huurder uitgenodigd voor het gesprek.
Waarom wil De WAR niet mee in het plan van Rovase?
Stel je woont in een huis, je betaalt daar al vele jaren netjes je huur. De eigenaar doet al die tijd niets aan onderhoud en je wilt graag zelf investeren in het huis. Dan vraagt de eigenaar of je het huis niet van hem wilt kopen. Je laat het samen taxeren, en je biedt de volledige taxatiewaarde. De hele wijk heeft je geholpen met leningen en giften omdat ze je graag als goede buur willen houden. Vervolgens zegt de eigenaar sorry ik verkoop het aan iemand anders, maar je mag van de koper best het schuurtje gaan huren. Dat wordt wel wat duurder hoor, maar als je daar geen gouden kranen wilt dan ben je eigenlijk beter af. Waarom doe je nou zo moeilijk?
Dit is het gevoel dat we overhouden aan de opstelling van gemeente. Daarnaast zijn er verschillende inhoudelijke en praktische argumenten waarom er in een combinatieplan essentiële bestaansvoorwaarden voor De WAR verdwijnen.
Nee serieus, waarom past De WAR niet in het plan van Rovase?
Inhoudelijke redenen:
- We hebben onderzoek gedaan naar andere combinaties van een commerciële verhuurder en een broedplaats. Geen van alle bestond langer dan 5 tot 10 jaar. Vroeg of laat groeit de druk op de ideeële functie om commerciëler te gaan functioneren. In de eerste gesprekken bleek dat Rovase geen interesse heeft in de inhoud van De WAR. Dit geeft ons niet het vertrouwen dat De WAR een lang leven beschoren zal zijn.
- De gemeente ontkent stelselmatig de maatschappelijke functies van De WAR en doet alsof het alleen om een vastgoedtransactie gaat. Dit geeft niet het vertrouwen dat er een goede oplossing gezocht wordt.
- De WAR heeft inmiddels zo'n 10 jaar werk en ca €100.000 gestoken in de panden en de planontwikkeling. Dit betekent een moeilijk te verteren kapitaalvernietiging. Daar bovenop komt nog het verlies van €600.000 crowdfunding en frustratie van het commitment van alle inwoners die dit mogelijk hebben gemaakt.
- Voor plannen waar door de mensen in De WAR vele jaren in is geïnvesteerd is geen plek meer. Ondermeer het Knopjesmuseum en het voedselbos kunnen niet worden gerealiseerd.
Praktische redenen:
- De huurprijs die Rovase biedt betekent ca 50% huurverhoging, tot tussen €50 en €75 per m² per jaar. Wanneer de huur steeds teruggeïnvesteerd kan worden in de gebouwen en de activiteiten is dat in de toekomst misschien op te brengen, maar als structurele kostenpost is het niet interessant. Ter vergelijking, in Amsterdam hanteert het ontwikkelingsbedrijf een huurtarief tussen €27 en €46 per m² per jaar.
- De WAR werkt als een coöp. Zoals de zuivelfabriek niet door 5 en wel door 50 boeren kan worden opgericht, zo heeft De WAR ook een kritische massa nodig. Het oppervlak dat Rovase tegen een acceptabel tarief beschikbaar wil maken is kleiner dan wat nu door De WAR wordt gebruikt, en biedt geen mogelijkheden om de bestaande samenhang te continueren, partners te behouden of door te groeien.
Waarom wil De WAR niet verhuizen?
Daar willen we best over nadenken, maar dan moet er eerst een goed alternatief beschikbaar zijn: centraal gelegen, goed bereikbaar, groot genoeg en betaalbaar. Een diverse, liefst wat ruige plek met groeimogelijkheid en toekomstperspectief. Een plek waar onze hele community ja tegen kan zeggen. Zolang dat niet zo is, houden we vast aan de locatie die ons ligt, waar we groeimogelijkheden zien, waar we jaren in hebben geïnvesteerd, en nog verder in willen en kunnen investeren. Eerdere toezeggingen van de gemeente zijn nooit nagekomen, waarom zouden we dit vertrouwen? Dus: Eerst een goed alternatief, dan pas praten over verhuizen. Het is niet goed om iets wat bewezenheeft waarde te hebben weg te doen voor een hypothetisch alternatief waarvan je aan kunt zien komen dat het er niet komt. En tot die tijd is De WAR de enige optie voor De WAR.
Waarom heeft de gemeente de stukken die te maken hebben met de selectie geheim verklaard?
Goede vraag, wij weten het ook niet. Natuurlijk zijn er delen die te maken hebben met de bedrijfsvoering van de bieders, maar het is zeer ongebruikelijk dat een dossier integraal geheim wordt verklaard. Meestal worden er wat passages zwart gemaakt.
Waarom zorgt De WAR niet beter voor de gebouwen?
De panden zijn eigendom van de gemeente en De WAR heeft een opzegtermijn van 3 maanden. Dat maakt investeren in de gebouwen onmogelijk.
Waarom is koop of erfpacht voor De WAR beter dan huur?
Bij een ontwikkelaar zijn er drie partijen die moeten verdienen: de ontwikkelaar, de financier en de bouwer. Hun rendementseis wordt doorberekend in de huur. De WAR heeft geen winstmotief, kan goed koper lenen (door crowdfunding van particulieren) en ook goedkoper bouwen (door crowdsourcing van mensen en bedrijven die in natura willen meewerken). Daardoor kunnen de huren betaalbaar blijven en kan de huurstroom na afschrijving van de ontwikkelkosten worden aangewend voor inhoudelijke activiteiten. Het geld wordt dus steeds teruggeïnvesteerd in de stad.
Waarom is erfpacht (sowieso) een betere oplossing voor De WAR, ook voor de stad?
Op deze manier wordt een evenwicht gevonden tussen de publieke belangenen de private belangen van
zowel de gemeente als De WAR:
- De gemeente als (private) eigenaar beperkt het gebruik van de locatie via de erfpachtvoorwaarden tot zaken van (publiek) maatschappelijk belang.
- De WAR kan investeren in de gebouwen, maar wordt door de gemeente gehouden aan haar maatschappelijke programma.
- De gemeente hoeft niet af te boeken maar ook niet zelf te ontwikkelen, en houdt regie over de ontwikkeling van het gebied.
- De WAR blijft behouden en kan het opgebouwd maatschappelijk (en financieel) kapitaal aanwenden om de gebouwen te renoveren en verder te ontwikkelen als broedplaats voor de stad en aanjager voor de Kop van Isselt.
- Per saldo wordt kostenneutraal een open publieke ruimte toegevoegd aan de stad.
Lijkt erfpacht niet te veel op verkoop, en loopt de gemeente
dan het risico op een proces wegens onbehoorlijk bestuur?
Erfpacht kan op verkoop lijken maar dat hoeft niet. Je als eigenaar aan de
pachter bepaalde beperkingen opleggen. Bijvoorbeeld dat een maatschappelijke invulling moet worden gegeven aan de locatie en dat de waardestijging van het gebied na afloop van de erfpacht toekomt aan de gemeente. In zo'n geval houdt de gemeente rechten en zeggenschap die heel anders zijn dan bij een verkoop. In dit geval
kan dat zelfs gunstig zijn voor de gemeente. De gemeente kan zo ook waarborgen dat De WAR dingen
blijft doen die van belang zijn voor de samenleving.
De gemeente loopt zeker niet het risico van een proces. Het is geen officiele
aanbesteding en de
verkoopprocedure zegt bovendien nadrukkelijk (regel 5.3) dat de gemeente op
ieder moment de verkoop stop kan zetten en dat geen van de
deelnemers er rechten aan kan ontleden.
De gemeenteraad wil De WAR mogelijk subsidie geven om bij Rovase
te kunnen huren. Waarom wil De WAR dat niet?
In de eerste plaats heeft Rovase te weinig plek voor de WAR en zijn
de gebouwen die ze beschikbaar stellen niet zondermeer geschikt voor De WAR. Dus hoeveel subsidie er ook
komt, De WAR past er niet in.
Bovendien is de onafhankelijkheid van subsidie een van de
belangrijkste peilers van De WAR. Door subsidie aan te nemen voor
een te hoge huur worden we ineens afhankelijk van zowel de
subsidiegever als de verhuurder.
Ook voor Amersfoort is dat niet wenselijk. De situatie bij Poppodium
Fluor laat heel duidelijk zien wat er gebeurt als de gemeente een
ontwikkelaar subsidieert om een culturele plek te huisvesten.